Feminismo

O EDADISMO: DISCRIMINACIÓN CARA ÁS PERSOAS VELLAS E OUTRA FORMA DE SEXISMO
Non somos as vosas avoas
María Ptqk, Berlín (Alemaña) Xoves, 2 de abril de 2009

O colectivo Old Women Movement, pioneiro na loita contra o edadismo, denuncia a discriminación das mulleres vellas e os estereotipos sociais.


"As mulleres vellas estamos na primeira liña en todas as cuestións de xustiza social, non só as que se supón que nos afectan de forma máis directa, como a sanidade ou os servizos sociais. O noso obxectivo é acabar coa nosa invisibilidad e coas actitudes discriminatorias que nos ignoran, nos banalizan e degrádannos. Non falamos de respecto, porque o respecto moitas veces está tinguido de condescendencia. Falamos de igualdade". Quen se expresa así é Cynthia Rich, integrante xunto a Mannie Garza e Janiec Keaffaber do colectivo activista Old Women Movement, fundado en San Diego, California, en 2001.

Old Women Movement xurdiu tras a morte de Barbara MacDonald, ensaísta e pioneira na loita social contra o edadismo, unha forma de discriminación tan invisible e arraigada que case non se coñece nin o seu nome. "O edadismo está moi interiorizado, ata por persoas que noutras cuestións son progresistas e entre os propios vellos. Está tan metido nos nosos hábitos que nin sequera sabemos recoñecelo".

Na súa web, o colectivo sinala algúns exemplos de condutas tipicamente edadistas, como preguntar sistematicamente ás vellas pola súa saúde, halagarlas dicindo que aparentan menos anos ou felicitalas e sorprenderse cando fan algo que en persoas doutra idade considérase normal, como acudir a manifestacións ou asinar manifestos activistas.

Co edadismo como eixo, estas tres mulleres participan nos movementos sociais californianos desde 2001. A súa primeira acción sentou as bases da loita contra a especulación inmobiliaria en San Diego, e en 2003 organizaron protestas contra a invasión de Iraq e un loito silencioso en varias fronteiras internacionais en solidariedade coas mulleres iraquís. "Levamos anos nisto e con todo hai compañeiros que nos seguen facendo comentarios condescendientes do tipo: "vexamos se estas señoras necesitan algo". Coma se non puidésemos ser máis que persoas dependentes".

Discriminación

O edadismo non é substancialmente distinto doutras formas de discriminación, como o racismo ou a xenofobia, e boa parte do traballo empeza pola linguaxe, por reivindicar o uso político da palabra cargada de desprezo: vella. "É unha descrición fáctica, non un insulto. Mentres siga sendo humillante que che chamen vella seguirá sendo humillante ser unha vella". E tamén aquí o corpo é un dos campos de batalla. "Fíxollenos crer que os nosos corpos son horribles e debemos avergoñarnos deles, que é natural que os outros sentan rexeitamento cara a nós e que todas as demais mulleres fan calquera cousa para non ter o noso aspecto". Rich insiste en que a discriminación por razón da idade non afecta por igual a homes e mulleres e que o edadismo é unha forma de sexismo.

O mundo está gobernado por homes vellos pero as mulleres da mesma idade ven completamente excluídas da esfera pública, encerradas nun estereotipo que as reduce aos seus roles na familia. Do mesmo xeito que nos ... 60 e os ... 70 se deconstruyó a idea social da muller, hoxe é necesario deconstruir os estereotipos que pesan sobre as vellas. "Ata hai pouco as mulleres só existiamos dentro da familia, como nais ou esposas. A esposa modélica dos anos ... 50 era sumisa, dependente e inofensiva. Connosco pasa o mesmo. Estamos reducidas á figura da avoa, aínda que nin sequera teñamos net@s". Claro que hai excepcións notables de mulleres que, pasados os ... 60, chegaron a postos dominantes na política ou na sociedade. É o que as Old Women Movement cualifican como "tokenismo": permitir que acodes de sectores marxinados accedan aos privilexios do grupo dominante serve para manter o statu quo e facer crer que non existe realmente un problema de discriminación.

"As vellas somos o futuro"

Aínda que as protagonistas das revolucións feministas nos ... 60 e os ... 70 hoxe están chegando a vellas, o edadismo nunca formou parte das axendas feministas. Faltan modelos de referencia, espazos nos que compartir experiencias e diálogo intergeneracional. "As mulleres chegamos a vellas sen saber nada sobre a invisibilidad e a exclusión coas que imos atoparnos. E o peor: habendo interiorizado todos os estereotipos sociais edadistas". En opinión de Rich é crucial que as mulleres entendan que, ao aceptar os estereotipos sociais sobre as vellas, téndense unha trampa futura a si mesmas. "O pouco poder que poida obter unha muller por ser nova pérdeo por cada ano que envellece. A de 30 perde poder por non ter 20, a de 40 por non ter 30, etc. O edadismo desempodera a todas as mulleres, calquera que sexa a súa idade". Nas súas accións, as Old Women Movement sempre acoden acompañadas dunha gran boneca co rostro da artista alemá Kathe Kollwitz e ataviadas con camisetas deseñadas por elas mesmas nas que se pode ler: "As vellas somos o voso futuro". Un bo lema para empezar a miralas con ollos distintos.

De: Diagonal
_______________